عنوان: حجاب؛ واجب شرعی، ضرورت قانونی – تحلیل فقهی و حقوقی به قلم سید محسن حسینی خراسانی
مقدمه: در روزگار پرآشوبی که مرزهای اخلاق و هویت در برابر هجمههای رسانهای، جنگ نرم و تهاجم فرهنگی در حال فروپاشی است، یکی از مباحث پرچالش اجتماعی در ایران معاصر، موضوع «حجاب اجباری» است. بحثی که در دل خود نه تنها جنبهای فردی یا سلیقهای، بلکه ابعادی عمیقاً فقهی، حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و حتی تمدنی دارد. این نوشتار، به قلم سید محسن حسینی خراسانی، بر آن است تا با اتکاء به منابع معتبر فقه امامیه، قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران، اصول حقوق عمومی و فلسفه اجتماعی حجاب، تصویری جامع و استوار از چرایی الزامی بودن حجاب در ایران امروز ارائه دهد.
بخش اول: مبانی فقهی الزام به حجاب
۱. اجماع فقهای امامیه: در تمامی رسائل عملیه مراجع شیعه، بدون اختلاف، ستر بدن زن بهجز وجه و کفین در برابر نامحرم، واجب شمرده شده است. این حکم بر مبنای قرآن، سنت، اجماع و عقل، از قطعیات فقهی محسوب میشود.
۲. آیات صریح قرآن کریم:
«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِن جَلَابِیبِهِنَّ…» (احزاب، ۵۹)
«وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا…» (نور، ۳۱) در این آیات، خداوند صراحتاً به پوشاندن بدن زن و اجتناب از نمایاندن زینتها در برابر نامحرمان فرمان میدهد.
۳. سنت نبوی و سیره اهلبیت: در منابع حدیثی معتبر همچون «الکافی»، «وسائل الشیعه»، «بحارالانوار» و… دهها روایت در باب وجوب حجاب و نهی از تبرّج وارد شده است. از جمله فرمایش حضرت زهرا (س): «خَیْرٌ لِلنِّسَاءِ أَنْ لَا یَرَیْنَ الرِّجَالَ وَ لَا یَرَاهُنَّ الرِّجَالُ».
۴. قاعده فقهی «سدّ ذرایع»: فقه اسلامی در مواردی که امری مقدمه فساد و فتنه باشد، به منع آن حکم میکند. کشف حجاب، بنا بر تجربهی تاریخی، از بزرگترین مقدمات فروپاشی اخلاقی جوامع است.
بخش دوم: تحلیل حقوقی الزام حجاب در قوانین ایران
۱. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:
اصل دوم: بر پایه ایمان به «مکارم اخلاقی و ارزشهای اسلامی».
اصل بیستم: «همه افراد ملت، اعم از زن و مرد، در حمایت قانون قرار دارند؛ مشروط بر رعایت موازین اسلامی».
اصل بیست و یکم: دولت موظف است «حقوق زن را در تمامی جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین کند».
۲. قانون مجازات اسلامی: مطابق ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی: «زنانی که بدون حجاب شرعی در معابر عمومی ظاهر شوند، به حبس از ده روز تا دو ماه یا جزای نقدی محکوم خواهند شد.» این ماده قانونی در تطابق کامل با فقه امامیه و با هدف صیانت از نظم عمومی، سلامت اخلاقی جامعه و حراست از کرامت زن مسلمان تصویب شده است.
۳. منشور حقوق شهروندی: با تأکید بر کرامت انسانی، حق امنیت اخلاقی، روانی و اجتماعی جامعه، دولت موظف است شرایطی فراهم آورد که «اخلاق عمومی» حفظ و پاس داشته شود. پوشش، از مصادیق مهم اخلاق عمومی در بستر فرهنگی ایران اسلامی است.
بخش سوم: فلسفه اجتماعی و تمدنی حجاب
۱. حجاب؛ ابزار کرامت نه محدودیت: برخلاف تصور غربزده که حجاب را ابزار سرکوب میپندارد، در منطق اسلام، حجاب ابزار کرامت، عزت و جایگاه رفیع زن است. حجاب، زن را از نگاه شیگرایانه مصون داشته و او را به عنوان محور خانواده، مربی نسل و سرمایه معنوی جامعه معرفی میکند.
۲. حجاب؛ سپر نهاد خانواده: بر اساس آمارهای جهانی، رابطهای معنادار بین عادیسازی برهنگی و فروپاشی خانواده وجود دارد. فرهنگ حجاب، بنیان خانواده را از خیانت، بیوفایی و آسیبهای اخلاقی مصون میدارد.
۳. حجاب؛ ضامن امنیت روانی و اجتماعی: در جامعهای که مرزها مشخص و عرف پوشش بر مبنای حیا و وقار تعریف شده باشد، میزان تعرض خیابانی، بینظمیهای اجتماعی و خشونتهای جنسی بهطرز معناداری کاهش مییابد.
۴. حجاب؛ تربیتگر نسلی صالح: زن محجبه، خود به عنوان یک الگوی عملی، ارزشهای عفاف، قناعت، عزت نفس و حیا را به فرزندان خود منتقل میکند؛ نسلی که فردا را میسازد.
جمعبندی: حجاب، نه سلیقهای فردی، نه انتخابی صرفاً اجتماعی، بلکه ضرورتی شرعی، عقلی و قانونی برای جامعه اسلامی است. قانونی بودن الزام به حجاب، برخاسته از حکمت فقهی، مصالح ملی، و صیانت از نهاد خانواده و تربیت نسل است. جمهوری اسلامی ایران، با تکیه بر اصول دین، قانون اساسی و مطالعات جامعهشناسی، قانون حجاب را نه ابزار اجبار، بلکه «سپر امنیت، عفت و کرامت زن ایرانی» قرار داده است.
و چه زیبا فرمود امام خامنهای (مدظلهالعالی): «زن با حجاب، پرچم عفت و شخصیت است؛ حضور زنِ باحجاب در اجتماع، کوبندهتر از صدها شعار سیاسی است.»
به قلم: سید محسن حسینی خراسانی